Hassasiyet, Doğruluk, Çözünürlük?

Çoğu teknik insanın bile karıştırdığı Hassasiyet, Doğruluk ve Çözünürlük nelerdir? 

Aralarında ne fark vardır?

Önce Hassasiyet[Precision]ve Doğruluğu[Accuracy] inceleyelim.

İşlerimizde hem doğruluk hem de hassasiyet elde etmek için çaba gösteririz.  Birbirine çok yakın gibi görünen ancak oldukça farklı olan “doğruluk” ve “hassasiyet” terimlerini birbirinin yerine kullananların sayısı da azımsanmayacak kadar fazladır. Bununla birlikte, diğer teknik ve bilimsel alanların yanı sıra ölçme mesleğinde olanlar için bu kelimelerin farklı anlamları vardır. 

“Doğruluk”, bir ölçüm veya gözlemin “gerçek veya kesin değeri” ölçmeye ne kadar yaklaştığını yani hata miktarınıifade eder, çünkü ölçümler ve gözlemler her zaman hataya tabidir.

“Hassasiyet” yada duyarlık ise tekrarlanan ölçümlerin veya gözlemlerin birbirine yakınlığını/tutarlılığını veya ölçüm yapılan cihazın ve ölçümcünün ölçme inceliğini ifade eder. 

Başka bir deyişle hassasiyet, değerin keskinliği ve tutarlılığın bir ölçüsüdür. Bir değerin doğruluğu ise sonuçların doğru veya kabul edilen değerle ne kadar yakın bir şekilde uyuştuğunun bir ifadesidir.

Bu konuyu bir hedef tahtası üzerinde açıklamaya çalışalım.

Terimler arasındaki ayrımı göstermek için bir ölçme örneği verelim. İki noktası arasındaki 30 m. mesafeyi bir çelik şerit metre ile 10 kez çok dikkatli bir şekilde ölçtüğümüzü varsayalım. Ölçümlerin 10’u da üç milimetre içinde birbirlerine yakın olsun. Bunlara çok hassas ölçümler diyebiliriz.  Ancak, kullandığımız 20 m. uzunluğundaki çelik şerit metrenin 12 milimetre daha uzun olduğunu varsayalım.  O zaman ölçümlerimiz, çok hassas olsa bile, doğru olmaz. Çelik şerit metre ölçümlerindeki ölçümlerinin doğruluğunu veya hassasiyetini etkileyebilecek diğer faktörler şunlardır: çelik şerit metre üzerindeki birimlerin yanlış aralıklanması, çelik şerit metre’nin üretildiği/kalibre edildiği sıcaklıktan farklı bir sıcaklıkta kullanılması ve çelik şerit metrenin tam güçle gerilmemesinden dolayı sarkma(sehim) hatası oluşması.

Özetle; kaba ve sistematik hatalardan arındırılmış ölçme cihazlarının hassasiyetinden, yapılan ölçümlerin ve elde edilen koordinatların doğruluğundan bahsedebiliriz.

Peki Çözünürlük [Resolution] nedir ? 

Geometrik çözünürlük görüntü üzerinde görüntülenen (ayırt edilebilen) piksel(en küçük görüntü elemanı) hücre boyutudur. Bir görüntü ne kadar çok birbirinden bağımsız piksel ile gösterilebilirse o kadar yüksek çözünürlüklüdür diyebiliriz.Çözünürlük, detayların ayırt edilebilme gücünü belirtir.

Mekânsal çözünürlük [GSD-Ground Sample Distance] ise görüntü dosyasındaki pikselin temsil ettiği yeryüzü alanı olarak tanımlanabilir. Algılayıcı tarafından algılanan bir pikselin yeryüzünde temsil ettiği alanın, bir başka deyişle ayırt edilebilen en küçük objenin boyutudur.

1m., 2m. ve 8m. çözünürlüklü görüntüler.

Ayrıca yüksek çözünürlüklü görüntüler yüksek doğrulukta harita yada ortofoto üreteceğimiz anlamına gelmez. Bu görüntülerin işlenmesi ve sayısallaştırılması sırasında yapılacak hatalar haritanın yada ortofotonun doğruluğunu etkiler.

Bir not : Bir uydu, hava yada İHA  görüntüsünün çözünürlüğünden bahsedildiği zaman spektral, geometrik, radyometrik ve zamansal olmak üzere dört farklı çözünürlükten bahsedilmesi gerekmektedir.